Inleiding
Lang heb ik er over nagedacht, heel lang. In de eerste plaats of ik het schaalmodelletje wel moest kopen, maar nog veel meer of ik dit verhaaltje wel moest schrijven. Van beiden heb ik besloten om het toch te doen, of in ieder geval op een waardige manier te proberen.
Natuurlijk is het onderwerp beladen, maar het hoort ook weer onlosmakelijk bij het leven. Naar mate ik ouder ben kan ik er iets makkelijker mee omgaan. Ik moet daar bij zeggen dat ik al op heel jonge leeftijd met het verschijnsel begrafenis en alles wat daar omheen hangt te maken kreeg. Al op 6 jarige leeftijd toen mijn moeder na een jarenlang ziekbed overleed in 1972. Ingrijpend, uiteraard maar ook vormend voor de rest van je leven. 2 dingen heb ik mezelf voorgenomen; allereerst heb ik mezelf beloofd dat ik nooit, maar dan ook nooit meer in een volgwagen zal plaatsnemen.
Ik heb geen moeite om naar de plechtigheid te gaan van iemand die ik graag de laatste eer wil bewijzen, mijn hobby zal het nooit worden, maar ik zal er altijd met eigen vervoer achteraan rijden.
Daarnaast ben ik tot op heden nog maar 1 keer, [toen het echt niet anders kon], in de afgelopen 35 jaar terug geweest in het voor mij nog enigszins traumatische crematorium in Utrecht. Totzover deze behoorlijk persoonlijke ontboezemingen.
Ter aarde bestelling door de eeuwen heen
Natuurlijk is ter aarde bestelling van alle tijden en zijn de gebruiken en hulpmiddelen met de tijd mee gegaan. Net als alle andere landen in de wereld worden de overledenen in Frankrijk geeerd, rituelen en plechtigheden zijn in grote mate hetzelfde als bij ons, al weet ik niet of het (afgezaagde, letterlijk en figuurlijk) plakje cake ook bij de Fransen in zwang is.
Als we terug gaan naar een ver verleden schieten natuurlijk als eerste de koetsjes te binnen. Statige rijtuigen met paarden die de overledene naar de begraafplaats buiten de gemeente grens brengen voor de ter aarde bestelling. In Frankrijk liggen de begraafplaatsen lang niet altijd bij een kerk, op het platteland vaak buiten het dorp. Maar bijna elke begraafplaats is met een muur en toegangshek/poort omgeven.
In grote steden kende men zelfs een speciale tram, waarin de baar samen met de nabestaanden naar de begraafplaats reed, uiteraard waren de rails hierop aangepast, of als dit niet het geval was moest het laatste stukje gelopen worden. Ik heb hier zelfs een foto van terug kunnen vinden die hier niet mag ontbreken.
In de jaren ’50, ’60 of daarvoor toen er nog niet zoveel auto’s waren, maakte men gebruik van een wat groter voertuig waarin de directe gezinsleden op een bank in de laadruimte gezeten waren. Nog niet zoals nu waarin de gezinsleden in de eerste volgwagen zitten maar pal naast de kist dus. Reden waarom de kist vaak in een afgeloten compartiment is ondergebracht. Dit stamt natuurlijk uit de tijd dat bepaalde houdbaarheidstechnieken zoals koelen en conservering nog niet zo erg ontwikkeld waren en in warme periodes geur een probleem kon zijn.
Ook nu nog zie je in Frankrijk heel vaak begrafenis auto’s die op basis zijn van een busje.
Citroën Type H – Fourgon Mortuaire 1953
Zowel Currus waar ik binnenkort een aantal andere aparte HY’s van wil behandelen, als ook het vorige keer ter sprake gekomen Heuliez bouwden verschillende begrafenis uitvoeringen op basis van vooral de HY. De Currus valt o.a. op door de gesloten achterwiel kasten. Verder is de kenmerkende golvende beplating vervangen door glad plaatwerk en is de achterzijde totaal afwijkend van hetgeen we bij de HY gewend zijn, de halve opklappende klep met ruit en de onderste halve ‘stal’deurtjes.
De bun voor het reservewiel is in stand gebleven, maar ook voorzien van gladde beplating. Daarnaast is de auto uiteraard voorzien van diverse ornamenten zoals een dakrail rondom. In technisch oogpunt waren er geen afwijkingen ten opzichte van een standaard model.
Het ultieme stijlelement voor die tijd waren de vele ruiten met de afgeronde hoeken. Van het echte exemplaar heb ik helaas geen foto maar aanhet schaalmodel verder beneden is dit heel goed te zien.
Van Heuliez vond ik een foto van een heel aparte strakke verbouwing van een HY. Opmerkelijk zijn de rood/blauwe kleurstelling, op zijn minst gewaagd, en de echte kenner herkent in 1 oog opslag de Ami koplampen. Voorwaar geen alledaagse verschijning.
Andere Franse merken Corbillards
Mijn speurtocht naar uiteenlopende Franse begrafenisauto's zorgde ervoor dat ik op een aantal zeer bijzondere en verbouwde voertuigen stuitte. Van velen wist ik tot voor kort het bestaan absoluut niet, een aantal deden mij zeer versteld staan.
Wat te denken van een Simca 1000 met een soort sneeuwwitje-achtige glazen opbouw die als begrafenisauto heeft gedient. De warmte van de motor zal zeker een probleempje opgeleverd hebben. OOk is het maar geod dat de Fransen niet zo groot waren, de wielbasis is namelijk niet verlengd!
Een aantal Peugeots natuurlijk zoals de 505 en de 404 die beiden een lichte aanpassing hebben ondergaan. In het verleden werd ook de 203 en 403 uiteraard geschikt gemaakt om voor begrafenissen te gebruiken.
Natuurlijk staan er in Frankrijk nog diverse oude begrafenisauto’s ongebruikt in schuren te verstoffen of buiten in de vrije natuur weggezet.
De D3A / D4A die als strobalen schuurtje wordt gebruikt is hier een voorbeeld van, hoewel er gelukkig foto’s te vinden zijn van exemplaren die nog in een schitterende staat verkeren.
Bij het bekende Aaldering classic cars in Brummen staat al ruim 2 jaar een D3A begrafenis auto in een heel behoorlijke staat te koop.
Diverse Peugeot foto’s:
Binnen het Citroën-gamma waren ook de DS, CX en XM allen zeer geschikt voor het inzetten in het begrafeniswezen. Legio voorbeelden zijn hier nog van te vinden.
Diverse Citroën foto’s:
Moeilijk te zien maar wel degelijk een aanpassing aan de achterzijde en klep van deze XM;
Ook bij het merk Renault waren er auto’s te vinden die na aanpassing ingezet konden worden voor dezelfde toepassing. De grijze Estafette is een goed voorbeeld, hoewel het originele interieur grootdeels verloren is gegaan. De eerder besproken bank is nog aanwezig.
Jammer dat de prachtige Fregate – Domaine abandonnée plein ciel in de natuur staat.
In Latijns Amerika worden begrafenis auto’s heel vaak tot een soort pick-up om gebouwd, voor zien van een plateau met hoog laagverstelling zodat de kist bij de plechtigheid in het zicht is, en tijdens vervoer niet of nauwelijks. Ook is daardoor de auto geschikt voor het vervoer van de bloemen. De hier getoonde witte 21 is door een Argentijns, gespecialiseerd bedrijf aangepast. Een bezoek aan de website toonde de huidige Citroën C4 met eenzelfde, zeer lange, verbouwing die nu in het leveringsgamma is opgenomen. Een nogal imposante verschijning.
Diverse Renault foto’s:
www.IMCDB.org
Op internet stuitte ik een tijdje geleden op een website die een databank behelst van auto’s die in films voorkomen. Een zeer intressant stukje werk, want het moet een monnikenbaan geweest zijn om al die filmbeelden vaak ook van zeer oude films allemaal na te pluizen, en te achterhalen welke auto, hoe klein detail ook in die film voor komt. In de search balk kun je het merk aangeven en de andere zoekbalk het type. Het reslutaat wordt in 1*, 2** en 3*** sterren aangeduid, achtereenvolgens voor achtergrondglimp, enkele beelden tot belangrijke rol, of achtervolging. Aangezien de Fransen nogal cinefiel zijn mag ik me verheugen in een zeer goed en breed assortiment van de meest uiteenlopende foto’s uit een verscheidenheid aan films van het heden tot een zeer grijs verleden. Ook een aanrader om zelf eens te gaan zoeken en resultaten te bekijken, je zult verstelt staan. Natuurlijk kun je ook op niet franse merken zoeken, en worden films en tv serie uit veel landen opgevoerd.
Als je bijv op Peugeot 104 zoekt krijg je ook een filmbeeld uit “een vrouw als Eva te zien, om een voorbeeld te geven.
Het resultaat met betrekking tot dit onderwerp was dat ik in iedergeval 1 foto van de echte Citroën HY Cirrus Funeraire heb kunnen vinden, maar ook van de Renault 1000kg die veel ingezet is geweest als uitvaart auto.
IMCDB foto’s;
De foto’s van Giel
Giel Mantel [niet onbekend in klassieke Peugeot kringen] ken ik al een paar jaar via gemeenschappelijke vrienden. Elk jaar op verjaardagen en hoogtijdagen, maar ook wel bij een paar evenemenen zien en spreken we mekaar, en kunnen zo heerlijk over auto’s ‘bomen’. Al sinds een paar jaar leest Giel verfent mijn korte Essays en levert steevast hele positieve reacties die mij vaak van trots doen glimmen.
Afgelopen december spraken we met elkaar en vertelde ik hem van mijn plan om iets over een Franse begrafenis auto te schrijven, en of dit hier wel de juiste plek was om te doen. Zijn spontane reactie; “ ik weet bij mij in Noord-Holland iemand met een Renault 1000kg/Goulette als begrafenis auto en die ga ik voor jou fotografen!!!”
Mijn twijfels waren spoorslag verdwenen, helemaal toen ik binnen 2 weken een aantal zeer scherpe foto’s, sommige ook van details, over de mail kreeg van Giel.
De vele ornamenten vallen direct op maar ook de paarse interieur tinten en de details van de overkist in het interieur. Laten we ook het fraaie typeplaatje van bouwer Frappa uit de Ardèche niet vergeten. Het bedrijf bestaat nog steeds en is heden ten dage hoofdzakelijk bezig met koelwagen opbouw en trailerbouw.
Een paar foto’s uit de werkplaats uit een ver, ver, verleden maken het historisch beeld meer dan compleet. Ingrijpende carrosserie aanpassingen aan Bernard, Willeme en andere vergane vrachtwagen merken waren aan de oorde van de dag.
Prachtig om te zien, en in ieder geval fantastisch dat er beeld materiaal van bewaard is gebleven.
Giel, heel erg bedankt voor alle foto’s en daarmee een belangrijke bijdrage aan dit artikel.
Frappa foto’s;
Vaak gaat het goed, soms ook niet
Om het onderwerp wel luchtig te houden en te relativeren, ook een paar foto’s met een glimlach. De plechtigheid hoort natuurlijk met pieteit omgeven te worden, maar wat gebeurt er nou precies bij de begrafenis ondernemer als er geen nabestaanden aanwezig zijn???
Onderstaande foto’s tonen een slordigheidje; een tweetal opvolgende foto’s van een Renault Traffic mortuaire (nog steeds die busjes-achtige auto’s waar ik het al eerder over had), die met een openstaande klep de kist verliest. Je moet er niet aan denken natuurlijk.
De andere foto doet eveneens wenkbrauwen fronsen, want zeg nou zelf, een dierbare naar de laatste rustplaats laten brengen in een Mercedes?? Dat doe je toch niet……??.
In 1 op 43;
Na de vele prachtige schaalmodellen die hier al gepasseerd zijn, al dan niet met veel details, zorgt de HY in begrafenis uitvoering voor extra verwachtingen op het gebied van details, decoratie en ornamenten.
De nummer 22 uit de HY serie zal niet de meest verkochte uitgave van deze kiosken-serie gaan worden. Daarvoor is het onderwerp te controversieel, toch doe je daarmee het schaalmodel absoluut te kort. Eligor, heeft de klus goed aangepakt. De miniatuur HY, een echte Currus, is een lust voor het oog.
Niet in de laatste plaats door de chrome-details die het model heeft. Let ook eens op het zwevende reservewiel wat in de bun aan de zijkant hangt achter het plaatwerk. Aan de onderkant zie je nog net een stukje. Helemaal exact weergegeven. Een compliment waard. Gordijntjes en andere accenten maken het beeld compleet.
In iedergeval bijzonder om in de verzameling te hebben.
Groeten en prettig weekend,
Arie-Jan
Groet, M.
.
